Shirley Jackson

Çağdaş Amerikan edebiyatının en değerli kalemlerinden Shirley Jackson, 1916 yılında San Francisco’da dünyaya geldi. Okul yıllarında çevresine ve ailesine uyum sağlamakta zorluk çektiği, yazı yazmaya bu dönemde başladığı söylenir. Jackson, insan psikolojisinin derinliklerine eğilen ve toplumsal dinamiklerin temellerindeki çürümüşlüğü ustaca ortaya koyan yapıtlarıyla bilinir. Öyküleri The New Republic’ten Mademoiselle’e varana değin pek çok dergide yayımlanmıştır. The New Yorker dergisinin 1948 yılında yer verdiği ve bugün en bilinen eserleri arasında anılan ‘Piyango’ adlı öyküsü, dergi tarihinin en çok tepki çeken yayınları arasına girmiş ve Jackson, maksadını açıklamasını talep eden pek çok mektup almıştır. Bu öykü, kışkırtıcı unsurlar barındırdığı gerekçesiyle kimi yerlerde yasaklanmıştır. Gündelik hayatın içinde gizli, olağanlaşmış şiddet, kitlelerin zalimliğe yatkınlığı ve bireysel zihnin kırılganlığı gibi temalar Jackson’ın yazınında sık sık ve ustaca işlenir. Kimi eserlerinin yarattığı şok etkisi ve gözlerden uzak durmaya yönelik tercihinin de katkısıyla hakkında türlü söylenti yürümüş, cadılığa varana değin pek çok yönü olduğu iddia edilmiştir. Edebiyat eleştirmeni Stanley Edgar Hyman’la evliliğinden dört çocuk sahibi olan Jackson, kırk sekiz yaşındayken kalp yetmezliği nedeniyle hayata veda etmiş, geride söylentilerle birlikte kuşaklar boyunca okunacak ve edebiyata damgasını vuracak öykü ve romanlarını bırakmıştır.

Yapıtları sinemaya ve tiyatroya da uyarlanmış, Neil Gaiman’dan Stephen King’e uzanan bir yelpazede yer alan pek çok çağdaş yazar, insan psikolojisini benzersiz bir ustalıkla ele alan, gerilim unsurlarını derinlikli ve edebi bir çerçevede sunan eserleriyle Shirley Jackson’ı ilham kaynakları arasında anmıştır. En popüler romanı Tepedeki Ev (The Haunting of Hill House; çeviren: Dost Körpe) defalarca beyazperdeye uyarlanmıştır. Biz Hep Şatoda Yaşadık (We Have Always Lived in the Castle; çeviren: Berrak Göçer) Jackson’ın sağlığında yayımlanmış son kitabıdır ve paranoyasının baş gösterdiği, agorafobiden mustarip olduğu dönemde yazılmıştır. Piyango ve Diğer Öyküler, edebiyat tarihine damgasını vurmuş Piyango’yu yazarın kadın kahramanlara ve gündelik hayatın dehşetli ayrıntılarına odaklı öyküleriyle bir araya getirir.

Shirley Jackson, yaşamı boyunca kitapları ve öyküleri hakkında açıklama yapmayı, sorulan soruları yanıtlamayı reddetmiş; basından, söyleşilerden ve spot ışıklarından elinden geldiğince uzak durmuştur.