William Shakespeare Gerçekten Yaşadı mı?

Romeo ve Juliet, Macbeth, Hamlet, Venedik Taciri, Othello ve daha nicelerinin yazarı kimdir desek buna cevap veremeyecek kimse yok sanırız. Belki de dünyanın en meşhur insanlarından birinden, William Shakespeare’den bahsediyoruz. O, pek çok kişi için gelmiş geçmiş en büyük oyun yazarı. Her biri diğerinden meşhur William Shakespeare kitapları kadar ilgi çekici bir şey daha var: O da Shakespeare’in hayatı. Yazılı kaynaklar yazarın 23 Nisan 1564 tarihinde tüccar bir babanın çocuğu olarak Straford-upon-Avon’da dünyaya geldiğini, 18 yaşına geldiğinde 26 yaşındaki Anne Hathaway’le evlendiğini söylüyor. Hem başarılı bir ticaret adamı hem de ünlü bir oyun yazarı olan William Shakespeare yaşamı boyunca toplamda 38 eser vermiş.

William Shakespeare sözleri içinde en meşhuru “Olmak ya da olmamak.” İşte bu sözle bilinen Hamlet, yazarın en uzun oyunu. Son oyunu ise 49 yaşındayken kaleme aldığı İki Soylu Akraba. İnsan doğasına ve insanın zaaflarına dair oldukça güçlü duygu analizleri getiren Shakespeare’in eserlerinin en çok satan kitaplar arasında değişmez bir yeri olduğu ise tartışma götürmez. Neredeyse her bir oyunu farklı yorumlarla yüzlerce kez sahneye ve sinemaya uyarlandı, uyarlanmaya da devam ediyor.

Bugün en çok alıntılanan yazarların başında gelen Shakespeare’e dair sorular da en az eserlerini anlamaya yönelik sorular kadar çeşitli. Okuduğumuz Shakespeare hakikaten bu bilgilerden mi ibaret? Yoksa bunların dışında bir başkası mı? Shakespeare nereli? Bu gibi pek çok soru yazarın gizemini yaklaşık 400 yıldır kaybetmemesinde de etkili sebeplerden biri.

Shakespeare’in aslında kim olduğu sorusu edebiyat dünyasının bitmek tükenmek bilmeyen tartışmalarından biri. Bu konuda ortaya konan yığınla kanıt, William Shakespeare’in 17. Oxford Kontu Edward de Vere’in kullandığı bir takma ad olduğu düşüncesini destekliyor. Bu iddiaya göre William Shakespeare aslında işleri nedeniyle Londra’da yaşayan, ancak yazarlıkla hiç ilgisi bulunmayan varlıklı bir tüccar.

Edward de Vere ise macera dolu bir hayata sahip ve yaşantısındaki birçok olay Shakespeare oyunlarına yansımış. Varlıklı ve üst düzeyde bir aristokrat olan 16. Oxford kontunun oğlu ve varisi olan Vere; binicilik, avcılık, dövüş sanatları, müzik, dans gibi uğraşlarda eğitilmiş, aynı zamanda iyi de bir akademik eğitim almış bir isim. Küçüklüğünden itibaren şiire ve edebiyata meraklı olmuş. Ancak babasının vefatının ardından saraya yerleşmiş ve kraliçenin kendisine verdiği ödenek sebebiyle tek satır yazı yazmamış. İşte bu dönemde görünmez yazar “William Shakespeare”in yazdığı şiir ve oyunlar ortaya çıkmaya başlamış.

Bakıldığında Vere’in aldığı eğitim ve saray yaşantısı Shakespeare’in yazdıklarıyla büyük benzerlik gösteriyor. Kimliğini neden gizlediğine dair sorulara ise iki yanıt veriliyor: Bunlardan ilki o günlerde soyluların yayımlanmak üzere şiir ya da ticari amaçlarla tiyatro eserleri yazmalarının şiddetle yasaklanmış olması; ikincisi ise Vere’in sarayda yaşaması ve Shakespeare eserleri konularının birçoğunun saray yaşantısıyla ilgili olması. Eğer Vere bunları kendisinin yazdığını itiraf edecek olsaydı; izleyiciler oyunlardaki çeşitli karakterleri, saraydaki gerçek kişilerle özdeşleştirebilirlerdi. Bu da o günlerde kanuni kovuşturma veya düello için gerekçe oluşturabilirdi.

“Dünya bir sahne, bizler de oyuncularız” diyen Shakespeare gerçekten yaşadı mı ya da burada bahsi geçen olası isimlerden biri miydi, yoksa bir başkasıydı da hala keşfedilemedi mi bilinmez... Fakat her kim olursa olsun değişmeyen bir şey var ki; o da eserlerinin bir dâhinin elinden çıktığı ve dünya edebiyat tarihindeki yeri doldurulamazlığı...

Shakespeare yaşadı mı yaşamadı mı tartışmasının sonu gelmez. Ancak hâlihazırda Shakespeare imzasıyla yayınlanmakla kalmayıp dünya tarihine mal olmuş onlarca eseri düşününce, yazar hakkında yazılan kitapları da atlamamak gerek. Edebiyat kuramı üzerine yazdıklarıyla tanıdığımız Terry Eagleton’ın Marksizm'den psikanalize, feminizmden göstergebilime çok geniş bir kuramsal yelpazeye dayanan arka planıyla William Shakespeare başlıklı incelemesi, hem tiyatrocular hem de edebiyat kuramlarıyla ilgilenenler için çok önemli bir kaynak.

Yanlışlıklar Komedyası’ndan Hamlet’e, Othello’dan Macbeth’e William Shakespeare’in tüm eserleri hakkındaki Shakespeare Kitabı; yazarın oyunlarının ve sonelerinin dili, temaları, olay örgüleri ve karakterlerini gözler önüne sererken zekice kurgulanmış çizimleriyle de Shakespeare dünyasına taze perspektifler getiriyor.

Yetişkinlere Shakespeare, yazar hakkında kapsamlı olduğu kadar ilgi çekici bir araştırma. Prof. Dr. Özdemir Nutku’nun hazırladığı Shakespeare Sözlüğü ise ünlü yazarın bütün oyunları ve şiirlerinden 20 bine yakın sözcüğün Türkçe karşılıkları ve örneklerini kapsıyor.