Her Daim Muhalif Bir Türkçü: Rıza Nur

Doktor Rıza Nur, Türk siyasî hayatının en renkli simalarından biri. 1879’da doğdu, 1942’de öldü. Askerî Tıbbiye’de öğrenim gördü, mezun olduğu okulda hoca oldu, Binbaşı rütbesine kadar yükseldi. 63 yıllık ömründe, 2. Abdülhamid döneminin ağır havasını soludu; 2. Meşrutiyet’in ilanı sonrasında Sinop’tan milletvekili seçildi; İttihat ve Terakki’nin çalkantılı yönetimine karşı çıktı ve bu yüzden hem öğretim üyeliğinden çıkarıldı hem de rütbesi indirildi, askerlikten istifa etti. Balkan Savaşlarında, silah altına alındı. İttihat ve Terakki'ye muhalefeti nedeniyle üç ay hapis yattıktan sonra beraat etti ama yurt dışına sürüldü, sekiz yıl sürgünde kaldı. Millî Mücadele’ye katıldı, ilk Millet Meclisi'ne Sinop Mebusu olarak girdi, Ankara Hükümeti'nin ilk Maarif Vekili oldu, Sıhhiye ve İçtimaî Muavenet Vekilliği (Sağlık Bakanı) yaptı. Moskova Görüşmelerine katıldı, Lozan Konferansı’nda İkinci Murahhas olarak yer aldı. İkinci Millet Meclisi’nde yine Sinop’tan milletvekili oldu. 12 ciltlik Türk Tarihi kitabını devlet yayını olarak çıkardı. Cumhuriyet’in kurucu kadrosuna kırılıp Ankara’dan uzaklaştı, Sinop’a yerleşti, tütün ticareti işine girdi. Sinop’ta Rıza Nur Kütüphanesi’ni kurdu. Öldürüleceği korkusuyla 1926’da Türkiye’den çıktı, Paris’e yerleşti. Türkbilik Revüsü adıyla bir bölümü Fransızca olarak 8 ciltlik dergi yayımladı. Gönüllü sürgünlüğünde evlendi, mutsuz bir evlilik yaşadı ve hayli kırılarak eşinden ayrıldı. Mısır’a gitti. 1938’de Türkiye’ye döndü, 1942’de Türkçü Tanrıdağ dergisini çıkardı. Bu derginin 18. sayısını hazırlarken masasında öldü. Fransa ve Mısır’da yazdığı Hayat ve Hatıratım adlı anıları, ölümünden yirmi beş yıl sonra British Museum’un Şark Yazmaları bölümünde tesadüfen bulundu. Bu eser, Rıza Nur imgesini paramparça etti.

Her Daim Muhalif Bir Türkçü Rıza Nur adlı kitapta, Prof. Dr. Zakir Avşar, Rıza Nur’un fırtınalı hayatını, zaaflarını ve hizmetlerini yaşadığı dönemin olayları ve kişilikleriyle birlikte pek çok farklı kaynağı kullanarak değerlendiriyor. Her Daim Muhalif Bir Türkçü Rıza Nur, roman gibi de okunabilecek bir kitap.

(Tanıtım Bülteninden)